Afganistan'ın zengin lityum rezervleri ve elektrikli araç pillerinin üretiminde kullanılan maden kaynakları, Çinli şirketlerin büyük ilgisini çekiyor.
Elektrikli araçların dünya çapında yaygınlaşmasıyla, lityum rezervi başta olmak üzere nikel, kobalt ve manganez gibi madenler, bu araçların pilleri için hayati öneme sahip olarak öne çıkmaktadır.
Uluslararası Enerji Ajansı (UEA) 2040 yılına gelindiğinde lityuma olan talebin, 2020'ye göre 40 kat artabileceğini öngörmektedir ve bu madenin yeryüzündeki miktarı ve konumu, giderek ilgi çeken araştırma konularından biri haline gelmiştir.
Ancak Afganistan'ın insan hakları ihlalleri ve Taliban'ın geçmişteki eylemleri gibi çeşitli nedenlerle, ABD dahil birçok ülkenin yaptırım listesinde bulunması, Çinli şirketlerin bu ülkedeki lityum ve diğer elektrikli araç pilleri için gerekli yer altı kaynaklarına olan iştahını artırmaktadır.
Elektrikli araçlar, uzmanlar tarafından "yeşil enerjiye geçişte kritik bir dönüm noktası" olarak görülmektedir. Ancak, elektrikli araç üretiminde gerekli olan lityum, nikel, kobalt ve manganez gibi madenlerin çıkarılma süreçleri çevreye ve insanlara zarar verebilmektedir.
Afganistan'daki siyasi durumun değişmesi, özellikle Taliban'ın Ağustos 2021'de ülkeyi ele geçirmesinin ardından, 2022'de lityum fiyatlarının 8 kat artmasına neden olmuş ve bu durum Çinli şirketlerin bölgeye ve yeraltı zenginliklerine olan ilgisini artırmıştır.
Washington Post'a konuşan Afgan iş insanları ve Çinli şirketlerle Afgan yetkililer arasında aracılık yapan kişiler, Çin'in ilgisini "19. yüzyılın altın madeni bulma yarışına" benzetiyor. Taliban yetkilileri, yıl başında Çinli bir iş insanını, Konar eyaletinden kaçak yollardan elde ettiği 1000 ton lityumu Pakistan üzerinden Çin'e kaçırırken yakaladı.
Taliban, Lityum Çıkarma ve İşleme Faaliyetlerini Durdurdu.
Son aylarda, lityum arama ve çıkarma işlemlerini durduran Taliban, yabancı bir şirkete yasal maden arama izni vermek için görüşmeler yapıyor ve Çinli şirketler bu konuda en istekliler arasında yer alıyor.
Uzmanlar, Afganistan'ı lityum zengini bir ülke olarak nitelendirirken, özellikle lityum zengini bölgeler olan Konar ve Nurestan'ın coğrafi koşulları ve ulaşım imkanlarının yetersizliğinin madenin piyasaya sürülmesinde güçlükler oluşturabileceğine işaret ediyor.
Çin Halk Kurtuluş Ordusu'ndan emekli kıdemli albay ve Tsinghua Üniversitesi'nde güvenlik uzmanı Zhou Bo, "Afganistan, büyük maden kaynaklarına sahip olmasına rağmen sanayi tesisleri açısından yetersiz ve zorlukları göğüsleme ve altyapı inşasında batılı ülkelerle rekabet edemiyor." ifadelerini kullanmaktadır.
Lityuma Büyük Yatırım Gelebilir.
Taliban geçici hükümetinin Maden ve Petrol Bakan Vekili Şehabeddin Dilaver, Washington Post'a yaptığı açıklamada, bir gün önce Çinli bir şirketle Afganistan'da lityum işleme tesisi ve elektrikli araç pil fabrikası inşa edilmesi de dahil 10 milyar dolarlık bir proje üzerinde çalıştıklarını belirtti.
Dilaver, Taliban yetkililerinden oluşan bir komisyonun madencilik iznine ilişkin planlamaları ve teklifleri değerlendirdiğini ve batılı şirketlerin hatta ülkesine karşı yaptırımların kaldırılması durumunda ABD'li şirketlerin de madencilik için teklifte bulunabileceğini ifade etti.
ABD'ye karşı tutumlarının değişmediğini vurgulayan Dilaver, "Biz her zaman 'ABD, askerlerini ve ölüm makinalarını Afganistan'dan çekerse buraya her zaman yatırım yapabilir.' dedik. Petrole talep düşerken, lityum talebi ise sürekli artıyor. Sadece Nurestan bölgesinde 2,5 milyon ton lityum kaynağımız var ve Afganistan, dünyanın en zengin ülkelerinden biri olabilir." şeklinde değerlendirmelerde bulundu.
2030 Yılında Lityum Arz Krizi Yaşanabilir.
Benchmark Mineral Intelligence şirketinin Genel Yayın Yönetmeni Henry Sanderson, 2030 itibarıyla Çin, Avrupa ve ABD'deki araçların yaklaşık yüzde 60'ının elektrikli araçlar olması durumunda dünyanın lityum arzının yetersiz kalabileceği konusunda uyarıda bulundu.
Sanderson, Çin'in lityum işleme fabrikalarını ve pil üretim açısından dünya pazarını kontrol altına aldığını, ancak pazarı besleyecek lityum kaynaklarının gün yüzüne çıkarılmaması halinde tedarik zincirinin çökebileceğini belirterek, "Bunun için Afganistan'a gidiyorlar. Temin edebilecekleri kadar lityum temin etmek istiyorlar." yorumunu yaptı.
Kommentare